Jak uzyskać orzeczenie o nieważności małżeństwa kościelnego?
Małżeństwo kościelne jest postrzegane jako trwały sakrament, który według doktryny kościoła nie może być rozwiązany.
W rzeczywistości nie ma czegoś takiego jak „rozwód kościelny”. W prawie kanonicznym używa się raczej terminów takich jak „stwierdzenie nieważności małżeństwa” lub „orzeczenie nieważności sakramentu małżeństwa”.
Oznacza to, że Kościół uznaje związek małżeński za nieważny od samego początku, jeśli zachodzą określone okoliczności.
Co oznacza unieważnienie małżeństwa?
Unieważnienie małżeństwa to proces, w którym sąd kościelny orzeka, że sakramentalny związek małżeński nigdy faktycznie nie zaistniał w sensie duchowym. Procedura unieważnienia ma na celu wykazanie, że w momencie zawierania małżeństwa istniały przeszkody lub inne istotne czynniki, które uniemożliwiły prawidłowe zawarcie sakramentu.
Procedura uzyskania orzeczenia o nieważności
Proces o orzeczenie nieważności rozpoczyna się od złożenia skargi do sądu kościelnego. Skarga musi zawierać szczegóły dotyczące podstaw, na których opierane jest roszczenie o nieważność, oraz odniesienie do przepisów kanonicznych, które mają zastosowanie. Następnie sędzia podejmuje decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu skargi. Jeśli zostanie ona przyjęta, proces rozpoczyna się.
Przebieg procesu jest ściśle regulowany przepisami prawa kanonicznego, a każda ze stron oraz świadkowie składają zeznania osobno. Sąd kościelny po zakończeniu postępowania orzeka, czy małżeństwo było nieważne. Decyzja ta otwiera drogę do zawarcia kolejnego sakramentalnego małżeństwa.
Przyczyny nieważności małżeństwa kościelnego
Podstawy do uzyskania orzeczenia o nieważności małżeństwa mogą być różnorodne. Najczęściej są one podzielone na cztery główne kategorie:
1. Przeszkody zrywające
Przeszkody te obejmują okoliczności, które uniemożliwiają zawarcie ważnego małżeństwa. Do najczęstszych należą: wiek niepełnoletni w momencie ślubu, pokrewieństwo, wcześniejsze zawarcie sakramentalnego związku z inną osobą, brak zgody lub przymus, oraz śluby czystości złożone przez osobę zakonną.
2. Wady zgody małżeńskiej
Wady te występują, gdy jedna ze stron nie była świadoma istotnych faktów dotyczących partnera, które mogłyby wpłynąć na decyzję o zawarciu związku. Mogą to być ukrywane choroby, przestępstwa lub inne okoliczności, które byłyby nieakceptowalne dla drugiej strony, gdyby o nich wiedziała.
3. Brak formy kanonicznej
Ważne jest, aby małżeństwo było zawarte zgodnie z przepisami formy kanonicznej. Naruszenia tej zasady, takie jak zawarcie małżeństwa bez wymaganego udziału duchownego lub bez obecności wymaganej liczby świadków, mogą prowadzić do orzeczenia o nieważności.
4. Niezdolność psychiczna
Niezdolność psychiczna odnosi się do okoliczności, w których jedna ze stron nie była w stanie świadomie wyrazić zgody na małżeństwo lub spełniać obowiązków wynikających z sakramentu z powodu problemów psychicznych. Są to przypadki, w których osoba nie jest w stanie w pełni rozumieć natury i zobowiązań małżeńskich.
Jak długo trwa proces unieważnienia?
Czas trwania procesu unieważnienia małżeństwa kościelnego może się różnić. Średnio trwa on od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od złożoności sprawy i ilości dostępnych dowodów. Każda diecezja ma swoje procedury i obciążenie pracą, co również wpływa na czas rozpatrywania sprawy.
Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem procesu?
Ważne jest, aby przed złożeniem skargi dowiedzieć się, czy istnieją odpowiednie przesłanki do unieważnienia małżeństwa. Wiele parafii oferuje bezpłatne konsultacje w tej kwestii. Jak wygląda proces rozwodu kościelnego?
Należy zaznaczyć, iż wytyczne oraz zasady postępowania sądu kościelnego nie są w żaden sposób uregulowane prawem krajowym a tylko kanonicznym.
Warto też zaznaczyć, że w przypadku gdy małżeństwo uzyska orzeczony rozwód cywilny, o kościelny ubiegać się musi osobno.
W pierwszej kolejności podczas procesu rozwodu kościelnego zamiast pozwu składana jest do sądu kościelnego przez jednego z małżonków skarga.
Skarga powinna w tytule wskazywać na konkretny artykuł, który jest podstawą do wskazania nieważności małżeństwa. Ponadto warto podać szczegóły parafii gdzie zawarty został ślub kościelny.
Po wniesieniu skargi przewodniczący trybunału kościelnego wydaje dekret, na mocy którego przyjmuje lub odrzuca skargę. Po jej przyjęciu rozpoczyna się proces, czyli potocznie rozwód kościelny.
W ramach postępowania rozwodu kościelnego nie ma miejsca rozprawa o charakterze publicznym. Każda z osób biorących udział w procesie jest przesłuchiwana osobno.
Jedyną osobą, która może brać udział w przesłuchaniu stron to adwokat kościelny. Małżonkowie oraz ich świadkowie składają po jednym zeznaniu ustnym w obecności sędziego, oraz notariusza.
Orzeczenie wydawane jest przez sąd biskupi, nazywany również sądem duchownym lub diecezjalnym. Po pozytywnym rozpatrzeniu orzeczenia o rozwód kościelny katolik może ponownie zawrzeć związek małżeński.
