Zakładając brak intercyzy, która w znaczny sposób ułatwia podział majątku musimy skupić się na wspólnocie majątkowej wynikającej z zawarcia małżeństwa. Przypada ona na dzień ustalenia wspólności majątkowej, po czas jej trwania, do chwili dokonania podziału majątku.
W tym artykule znajdziesz wszytko o sądowym podziale majątku, co pozwoli Ci na lepsze przygotowanie się do tego procesu sądowego.
Majątek wspólny a majątek osobisty
Aby w pełni poprawny sposób, ustalić majątek należy rozróżnić dwa zagadnienia. Mianowicie majątek wspólny od majątku osobistego.
Podziałowi ulega zasadniczo majątek wspólny, jednak przy podziale również prowadzone są rozliczenia dotyczące majątku osobistego.
Majątek osobisty
Do majątku osobistego zaliczamy wszystkie dobra zgromadzone do momentu ustalenia wspólności majątkowej, z wyjątkiem rzeczy zakupionych wspólnie przed rozpoczęciem trwania wspólnoty majątkowej.
Majątek osobisty nie podlega podziałowi po rozwodzie, rozliczeniu wówczas jest poddany nakład z majątku osobistego, na majątek wspólny.
Do majątku osobistego stanowionego podczas trwania małżeństwa, zaliczamy:
- przedmioty majątkowe nabyte na zasadzie dziedziczenia,
- prawa niezbywalne, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowań,
- wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej,
- przedmioty majątkowej zdobyte za zasługi jednego z małżonków,
- prawa autorskie, własności przemysłowej, prawa twórcy,
- przedmioty majątkowe zdobyte w zamian za składniki majątku osobistego itd. (więcej informacji znajdziesz w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w sprawie majątku osobistego każdego z małżonków).
Majątek wspólny
Majątek wspólny pojawia się na skutek i w dniu zawarcia związku małżeńskiego. Od tego momentu składniki majątku będą należeć do każdego z małżonków.
Do wspólnoty majątkowej zaliczyć można:
- przedmioty codziennego użytku służące wyposażeniu domu,
- dochody z tytułu wynagrodzenia za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej obydwu małżonków,
- dochodu majątku wspólnego, jak również osobistego każdego współmałżonka,
- kwoty składek znajdujące się na subkoncie (art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).
- pokłady pieniężne zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego.
Przedmiot postępowania o podział majątku
Gdy rozróżnimy już oba zagadnienia należy przejść do omówienia przedmiotu postępowania o podział majątku wspólnego, w którego skład wchodzi:
- Zadeklarowanie wartości i składu wspólnego majątku oraz jego podział. Podział może dotyczyć zarówno małżonków, jak i również osoby dziedziczące.
- Określenie roszczeń obejmujących rozliczenie w momencie podziału wspólnego majątku.
- Zdefiniowanie różnic udziału przy tworzeniu wspólnego majątku.
- Ostatecznie ustalenie nieważności małżeńskiej umowy majątkowej.
Wniosek o podział majątku
Podział majątku wspólnego zawsze dokonuje się na wniosek jednej lub obu stron postępowania. Jednak czasami udaje się tego dokonać jednocześnie za jedną sprawą rozwodową, zakładając, że nie powoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu rozwodowym.
Niestety znacznie częściej wymaga to osobnego postępowanie sądowego.
Składając wniosek o podział majątku wspólnego, zawsze należy pamiętać, aby zawrzeć tam podstawę prawną, która dowodzi o przyczynie ustania wspólności majątkowej. Może być to na przykład żądanie dokonania podziału majątku lub orzeczenie rozwodu.
Do wniosku należy dołączyć również dokument potwierdzający ustanie wspólności majątkowej. Zawsze należy pamiętać, aby powyższy wniosek zawierał sprecyzowane dane dotyczące ruchomości oraz nieruchomości, które wchodzą w skład wspólności majątkowej, warto także dołączyć propozycję ich podziału.
W przypadku postępowania sądowego, które jest znacznie bardziej czasochłonne, sąd skupia się na całym majątku. Dokonuje się podziału majątku przez podział fizyczny przedmiotów majątkowych, które są składową majątku wspólnego.
Sąd może podjąć także decyzję o wysokości oraz datach spłat lub dopłat, kiedy niemożliwe będzie fizyczne podzielenie majątku w częściach równych. Należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 43 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Jednakże każdy z małżonków ma prawo zażądać, aby podział majątku wspólnego odbył się w objęciu o stopień wkładu jaki każdy z nich włożył do majątku wspólnego. Artykuł 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wskazuje, że każdy z małżonków powinien zwrócić zarówno nakłady, jak i wydatki z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego.
Nie wlicza się wówczas wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Upoważniony jest dzięki temu, do zażądania zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.
Sąd może ustalić także nierówny podział majątku wspólnego małżonków na podstawie art. 567 §1 kodeksu postępowania cywilnego. Wówczas Sąd podejmuje decyzję dotyczącą ustalenia nierównych udziałów osób w tworzeniu wspólnego majątku. Decyduje także jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz osobistego majątku lub odwrotnie podlegają zwrotowi.
W takim wypadku konieczne jednak będzie udowodnienie nierównego udziału stron w budowaniu majątku wspólnego małżeństwa. I tak w przypadku uzasadnionych przesłanek będzie można orzec o nierównym podziale, co do zasady jednak sąd stara się całość majątku podzielić między stronami w częściach równych.
Porozumienie w sprawie podziału majątku
Biorąc pod uwagę zawiłość prawa i czas trwania sądowego podziału majątku warto skupić się na porozumieniu dotyczącym podziału majątku i zawrzeć ugodę. Wówczas podział zostanie podzielony między małżonkami, bez obecności sądu.
Możliwe to będzie poprzez sporządzenie umowy podziału między stronami. Jeśli natomiast w skład majątku wchodzi nieruchomość, umowa musi być zawarta w formie aktu notarialnego.
Natomiast w przypadku poszczególnych przedmiotów, czy środków zgromadzonych na koncie, strony mogą decydować swobodnie i ograniczyć podział wyłącznie do części majątku wspólnego. Jest to bez zwątpienia lepsza forma podziału, a w przypadku braku porozumienia warto skorzystać z usług mediatora.
Ile mam czasu na podział majątku?
Jeśli chodzi o podział majątku po rozwodzie, ważne jest zrozumienie, że nie podlega on przedawnieniu. Nie ma więc określonego terminu, w którym musisz podjąć kroki w celu podziału majątku z byłym partnerem.
Możesz rozważyć dokonanie podziału majątku zarówno w trakcie postępowania rozwodowego, jak i po jego zakończeniu. Jednak im dłużej zwlekasz, tym trudniej będzie ustalić ważne fakty dotyczące powstawania majątku wspólnego.
Podczas podziału majątku wspólnego konieczne będzie przedstawienie szczegółowych informacji dotyczących jego powstania, wartości oraz podziału na każdej ze stron. Należy również pamiętać, że ważne jest rozróżnienie między majątkiem wspólnym a osobistym każdego z byłych małżonków.
Ile będzie trwał podział majątku w sądzie?
Czas trwania postępowania sądowego w sprawie podziału majątku między byłymi małżonkami jest uzależniony od wielu czynników. W pierwszej kolejności wpływ mają aktywa oraz zobowiązania, które wchodzą w skład masy majątkowej.
Istotne jest także, jakie podejście do sprawy mają strony. Jeśli uda im się wypracować porozumienie, to postępowanie może zakończyć się stosunkowo szybko, nawet w ciągu pół roku.
Jeśli jednak jedno z małżonków będzie chciało prowadzić zaciętą walkę, proces może trwać nawet kilka lat. Przedłużyć postępowanie mogą takie czynności jak: powoływanie biegłych, ukrywanie lub zbywanie majątku oraz brak dokładnego oszacowania wartości poszczególnych składników majątkowych.
